Komu przysługuje pełnomocnik z urzędu?
Darmowy adwokat lub radca prawny przysługuje osobie, która została zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części. Również osoba, która nie została zwolniona, może domagać się ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika, jeżeli wykaże, że nie posiada wystarczających środków na pokrycie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego.
Wymogi
Wniosek o ustanowienie pełnomocnika powinien zostać zgłoszony w sądzie, w którym sprawa się toczy lub ma być wytoczona, razem z wnioskiem o zwolnienie z kosztów sądowych, razem lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu. W przypadku, gdy osoba fizyczna nie mieszka w siedzibie tego sądu, możliwe jest złożenie wniosku w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania, który następnie prześle wniosek sądowi właściwemu. Do takiego wniosku powinno dołączyć się oświadczenie, które będzie informować o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Należy wykazać, że nie jest się w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia pełnomocnika bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Dodatkowo można potwierdzić swoje wydatki odpowiednimi dokumentami, np. składając zaświadczenie o zarobkach czy o statusie bezrobotnego.
O przyznaniu adwokata lub radcy prawnego z urzędu nie decydują same względy materialne strony, lecz również potrzeba udziału pełnomocnika w sprawie. Sąd uwzględni taki wniosek tylko wtedy, kiedy uzna udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie za potrzebny.
Sąd decyduje
Uzyskanie pełnomocnika z urzędu jest zależne od decyzji sądu. Od jego oceny zależy bowiem, czy podane przez stronę powody będą uznane za dostateczne do przyznania takiej pomocy. Sąd ma także możliwość weryfikacji podanych danych osobowych, np. jeżeli powziął wątpliwości, co do rzeczywistego stanu majątkowego, np. poprzez zwrócenie się do odpowiedniej instytucji.
Strona we wniosku może imiennie wskazać adwokata lub radcę prawnego. W takim przypadku właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, w miarę możliwości i w porozumieniu ze wskazanym adwokatem lub radcą prawnym, wyznaczy pełnomocnika wskazanego przez stronę. Sąd oraz organy samorządowe nie są związane z wnioskiem strony.
Jeżeli sąd oddali wniosek o przyznanie pełnomocnika, strona nie może ponownie w dalszym ciągu powoływać się na te same okoliczności. Ponowny wniosek oparty na tych samych okolicznościach podlega odrzuceniu. Na takie postanowienie nie przysługuje zażalenie.
Złożenie wniosku o przyznanie pełnomocnika z urzędu jest wolne od opłaty sądowej.